Chụp ảnh selfie tự sướng là gì? Trào lưu chụp ảnh tự sướng selfie có từ khi nào?

1. Chụp ảnh selfie tự sướng là gì?

Ảnh tự chụp hay là tự chụp ảnh chân dung, trong ngôn ngữ thông tục còn gọi là "ảnh tự sướng", "chụp ảnh tự sướng" hoặc đơn giản là "tự sướng" (selfie) là một từ vựng dùng để mô tả về một bức ảnh tự chụp, thường được thực hiện bằng điện thoại thông minh hoặc webcam của các thiết bị điện tử di động, sau đó được đăng tải lên mạng xã hội, đặc biệt là Facebook.

Từ này xuất phát nguyên thủy ở tiếng Anh với tên gọi là Selfie mà có nguồn gốc sâu xa từ diễn đàn mạng ở Úc vào năm 2002 xuất phát từ một bức ảnh của người đàn ông đang say xỉn. Từ selfie được tạo thành bởi từ "self" (bản thân) và hậu tố "ie". Tiếng Anh - Úc thường hay thêm hậu tố "ie" vào các từ tiếng Anh - Anh hoặc Anh - Mỹ và người ta tin rằng chính người Úc đã sản sinh ra từ Selfie.

Nó không phải là một từ mới nhưng phải tới năm 2013 này, người ta mới biết tới từ này một cách rộng rãi. Trong năm 2013, từ này xuất hiện liên tục trên mạng Internet, đặc biệt là các trang mạng xã hội, trở thành một từ thông dụng và thời thượng.

2. Selfie còn thu hút cả các nhân vật nổi tiếng: tổng thống Obama, thủ thướng Anh

Trào lưu này không chỉ thu hút những người trẻ tuổi - những người dùng smart phone nhiều nhất, tích cực nhất trong kết nối mạng xã hội - mà còn mau chóng lan tới những thành phần khác. Điển hình như trong lễ truy điệu cựu tổng thống Nam Phi Nelson Mandela, Thủ tướng Đan Mạch Helle Thorning - Schmidt đã vui vẻ “selfie” với Thủ tướng Anh David Cameron và Tổng thống Barack Obama.

Và cho dù bà Thorning-Schmidt không đưa tấm ảnh này lên mạng nhưng hành động trên trong một buổi lễ trang nghiêm vẫn bị dư luận Đan Mạch phản ứng mạnh. Tấm ảnh ghi lại sự kiện này còn được những tờ báo lớn của Đan Mạch như Berlingske, Politiken, đưa vào danh sách “Những tấm ảnh của năm”!

Theo các chuyên gia biên soạn từ điển Oxford thì từ “selfie” xuất hiện lần đầu ngày 13-9-2002 trên diễn đàn của báo mạng Úc ABC. Nay “selfie” không chỉ được đưa vào từ điển Oxford vào tháng 8-2013 mà còn được chọn là “Từ của năm 2013” (1). Tần suất xuất hiện của “selfie” đã tăng từ dưới 500 lần trong 1 tỉ từ (tiếng Anh) được dùng trong tháng 1-2013 lên tới hơn 5.000 lần trong tháng 10-2013.

Thống kê của Tech Today (Mỹ) cho thấy chỉ trong một tuần của tháng 10-2013, từ “selfie” được dùng 368.000 lần trên Facebook, 150.000 lần trên Twitter. Còn trên Instagram, có 150 triệu người kết nối thì tới 27-12 đã có 65.294.238 tấm ảnh “tự sướng”.

Khảo sát của YouGov tại Đan Mạch - quốc gia có tỉ lệ người kết nối mạng xã hội cao nhất trong khối Scandinavia, thì 28% người Đan Mạch trên 18 tuổi có ít nhất một lần chụp ảnh “selfie” rồi đưa lên SMS, chat hay một mạng xã hội nào đó trong năm 2013 (2).

3. Selfie không chỉ là một trào lưu giải trí

Tuy nhiên “selfie” không hoàn toàn để chơi cho vui hay ghi lại một kỷ niệm, sự kiện nào đó trong cuộc sống. Nói như nhiều người trẻ thì đó là một cách để khẳng định cái “tôi” của mình hay thể hiện cá tính qua những tấm ảnh tự dàn dựng và tự chụp. Và đằng sau lại có những nguyên nhân xã hội sâu xa hơn.

Theo nhà tương lai học Anne Skare Nielsen của Công ty Future Navigator (Đan Mạch), đây là một cách để nhiều người tìm sự chia sẻ, hầu thoát khỏi cảm giác cô đơn trong một xã hội phát triển. Khảo sát của Ramboll thực hiện cho báo Jyllands-Posten năm 2012 cho thấy hơn 1/4 người Đan Mạch được hỏi cho biết họ cảm thấy cô đơn.

Theo bà Nielsen, hiện nay người ta không còn dễ dàng thỏa mãn với một bộ quần áo mới hay một cái xe hơi mới nữa. Thay vào đó, họ muốn được người khác nhìn nhận sự hiện hữu của mình và đây là một nhu cầu có thực.

Mặt khác, không ít người xem “selfie” như một công cụ hữu hiệu để tìm kiếm sự nổi tiếng. Thí dụ như ngôi sao đang lên của Đan Mạch Benjamin Lasnier, 14 tuổi, với hơn 1,4 triệu người theo dõi trên Facebook, hơn 1,1 triệu trên Instagram, một nhãn hiệu thời trang riêng B&L, một hợp đồng ghi âm được ký với Sony (dù tài ca hát mới chỉ được thể hiện qua vài clip hát nhép trên YouTube).

“Hiện tượng Benzi” (3), như cách gọi của The Guardian (Anh), bắt đầu cách đây gần hai năm khi cậu bé 12 tuổi đưa lên Instagram những tấm ảnh tự chụp đầu tiên. Hình ảnh hồn nhiên của cậu học sinh tỉnh nhỏ, tóc vàng, mắt xanh được nhiều người ưa thích. Dần dà Benjamin thành thạo hơn trong việc tạo dáng trước ống kính và biết khai thác lợi thế ngoại hình tương tự Justin Bieber.

Công bằng mà nói những tấm ảnh Benjamin đưa lên mạng đều nghiêm chỉnh và cậu làm việc rất khoa học. Với khoảng 12 tấm ảnh được đưa lên mạng mỗi ngày theo nhiều đợt để người hâm mộ trên khắp thế giới tiện theo dõi, tới cuối tháng 8-2013 Benzi đã có hơn 2.200 tấm ảnh trên Instagram, trung bình mỗi tấm nhận được 62.000 “like”.

Nhiều nhãn hàng nhanh chóng nhảy vào khai thác ngôi sao của Instagram, còn Benjamin thì ôm mộng dùng sự nổi tiếng hiện nay để thực hiện giấc mơ thành ca sĩ. Tất nhiên những lượt “like” không thể tạo ra tài năng nhưng cho dù Benzi không thành công trong sự nghiệp ca hát thì Sony vẫn có lợi như thường. Hợp đồng ghi âm ký với cậu chuyển tải thông điệp Sony luôn bắt kịp xu hướng của thời đại và thấu hiểu khách hàng ở mọi lứa tuổi.

4. Selfie đôi lúc có thể làm hại bạn

Tuy vậy, những trường hợp thành công (dù nhất thời) nhờ “selfie” như Benjamin Lasnier hẳn là rất ít so với những hệ lụy mà nó có thể đưa lại cho chủ nhân. Hẳn không ít người, nhất là những người trẻ, cảm thấy hụt hẫng khi những tấm ảnh ưng ý của mình lại không nhận được nhiều “like” hay gặp phải những bình luận ác ý.

Đó là chưa kể nguy cơ bị kẻ xấu lạm dụng vì một khi đã được đưa lên mạng thì chủ nhân của nó đã mất đi quyền kiểm soát hình ảnh của chính mình, lại còn những hậu quả khôn lường khi khoe thân hay làm những trò quái dị nhằm thu hút sự chú ý.

Đối với những quốc gia đang phát triển như Việt Nam, khi sự chênh lệch giàu nghèo cao (theo Bộ LĐ-TB&XH là 9,4 lần trong năm 2012) và có sự khác biệt rất lớn giữa mức sống thành thị và vùng sâu, vùng xa, thì smart phone, tablet... không chỉ là công cụ mà còn là phương tiện thể hiện đẳng cấp của người sở hữu.

Do vậy, chuyện được nhiều người biết đến trên mạng xã hội có sức hấp dẫn cực lớn, thế nên chẳng có gì đáng ngạc nhiên khi ngày càng có nhiều trò phản cảm trong những bức ảnh “tự sướng” trên mạng.

Tất nhiên ước mong được chia sẻ, trở nên nổi tiếng hoặc thỏa mãn cái “tôi” trong phạm vi của pháp luật thì chẳng có gì sai. Vấn đề là cũng như Facebook, ảnh “selfie” cũng là một con dao hai lưỡi mà người dùng nếu không cẩn thận sẽ có ngày bị đứt tay. Một dòng nhận xét, cảm nhận trên mạng có thể được diễn dịch theo những cách khác nhau nhưng hình ảnh thì tự thân nó luôn nói lên tất cả và trí nhớ số thì vô hạn!